به گزارش خبرنگار قدس آنلاین؛ بیش از یک میلیون حلقه چاه آب در کشور وجود دارد که در این میان سهم بخش کشاورزی بیش از ۴۰۰ هزار حلقه برآورد می شود که از این تعداد ۲۲۰ هزار چاه، برقی است که ۷۷ درصد آب مصرفی کشاورزان را استخراج می کند. اما ناترازی های موجود که منجر به قطع برق در کشور شده است، دامن کشاورزان را نیز گرفته و پمپ های چاه های آب آنها را نیز خاموش کرده است.

اکنون زمان طلایی کشت گندم و جو است ولی قطع برق چاه‌های آب کشاورزی فرصت محدود آبیاری زمین ها را از کشاورزان گرفته، آن‌ها می‌گویند تا پایان دی‌ماه برق نداشته باشیم یک سوم محصولات را در خاموشی که گاه ۱۰ ساعت به طول می انجامد از دست خواهیم داد. قاسم پیشه‌ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی مدعی شده برخی کشاورزان هنوز موفق به انجام کشت نشده‌اند و در صورت انجام کشت، محصولات آن‌ها دچار آسیب‌های جدی می‌شود.

نیازمند بازنگری فوری در استراتژی‌های عملیاتی حوزه کشاورزی

حالا وزارت نیرو برای تامین برق بخش کشاورزی طرح استفاده از انرژی‌های خورشیدی بویژه برق مورد نیاز چاه‌های کشاورزی را به عنوان جدیدترین گزینه روی میز گذاشته است. تغییر تامین برق چاه‌های آب کشاورزی از شبکه برق سراسری به انرژی خورشیدی، آبان ماه نیز مورد رایزنی وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی قرار گرفت و هر دو بر ضرورت تأمین برق چاه‌ها و تلمبه‌های آب کشاورزی از طریق احداث نیروگاه‌های انرژی خورشیدی تاکید کرده بودند. اما در حال حاضر که فصل کشت گندم و جو دوران حیاتی خود را می‌گذراند، قطع برق چاه‌های آب کشاورزی به معنای از دست رفتن زمان طلایی آبیاری برای کشاورزان است.

با تصویب طرح‌ها و پروژه‌های جدید برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند استفاده از انرژی خورشیدی، این سوال مطرح می‌شود که آیا این پیشنهادها به‌موقع ارائه شده‌اند؟ به نظر می‌رسد که این‌گونه طرح‌ها اگرچه در درازمدت می‌توانند مفید باشند، اما در شرایط فعلی پاسخگوی نیاز فوری و بحرانی کشاورزان نیستند.

توافقات و تاکیدات بر احداث نیروگاه‌های خورشیدی هر چقدر هم که امیدوارکننده باشند، نمی‌توانند خلأ فوری ناشی از قطع برق را جبران کنند. کشاورزان نیازمند راه‌حل‌های عاجل و کارآمد هستند که بدون وابستگی به طرح‌های طولانی‌مدت، به حفظ محصولات و کاهش خسارات کمک کنند.

از سوی دیگر، نادیده‌گرفتن مسائل اجرایی و پیچیدگی‌های نصب و راه‌اندازی نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر در مقیاس وسیع، خود مزید بر علت شده و تاخیر در بهره‌برداری از این نیروگاه‌ها را افزایش می‌دهد. در حالی‌که دولت و سازمان‌های مرتبط باید سریعاً به مشکلات واقع‌نگرانه‌ای مانند رفع موانع اداری و تأمین مالی فوری بپردازند، تنها تمرکز بر اهداف بلندمدت بدون در نظر گرفتن اقدامات کوتاه‌مدت، تنها به تشدید بحران کشاورزان خواهد انجامید. این وضعیت نیازمند یک بازنگری فوری در استراتژی‌های عملیاتی است تا هدف‌گذاری‌های بلندمدت ظرفیتی برای پاسخ به شرایط فعلی ایجاد کند.

خسارت قطعی برق چاه های آب کشاورزی ۲۰۰ همت

آن طور که عطاء الله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی به خبرنگار قدس گفت براساس محاسبه‌ای که انجام داده اند خسارت ناشی از کاهش تولید و ضایعات به خاطر قطعی برق در بخش کشاورزی ۲۰۰ همت برآورد می‌شود.

پیش از این انرژی مورد نیاز برای استخراج آب از چاههای کشاورزی از طریق گازوئیل تامین می شد اما در سال ۱۳۸۰ ‌قانون تسهیل برقی کردن چاههای کشاورزی به تصویب رسید و در سال ۹۳ نیز شورای اقتصاد طرحی را برای جایگزینی برق (برق شبکه سراسری یا برق حاصل از انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر انرژی بادی یا خورشیدی یا مولد های گازسوز) به‌ جای گازوییل مصرفی در پمپاژ آب چاه‌های کشاورزی به تصویب رساند.  حالا که کشاورزان چای های خود را برقی کرده اند ورق برگشته است.

همان طور که می بینید مصرف برق در بخش کشاورزی رو به افزایش نهاده و بار دیگر متولیان بخش انرژی در پی ناترازی ها به فکر افتادند تا انرژی مورد نیاز این بخش را از طریق انرژی های تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی تامین کنند.

به گفته هاشمی، با توجه به اینکه بیشتر چاه‌های عمیق به برق وصل شدند و با دیزل کار نمی‌کنند این قطعی برق روزانه هم از نظر کمیت و هم کیفیت بر تولید اثر می‌گذارد و افزایش ضایعات و کاهش محصولات را در پی دارد و بر درآمد کشاورز نیز اثرگذار است. پس از برقی شدن چاه‌های کشاورزی، سهمیه سوخت به کشاورزان تعلق نمی‌گیرد و تغییر سیستم چاه‌ها ، مستلزم سرمایه‌گذاری است. وزارت نیرو باید هرچه زودتر این مشکل را حل کند وگرنه به دیوان عدالت اداری شکایت خواهیم کرد، چون براساس قراردادی که میان وزارت نیرو و کشاورز صاحب چاه بسته می‌شود وزارت نیرو مکلف است برق چاه‌های کشاورزی را ۲۴ ساعته تأمین کند. عدم تأمین این برق با ولتاژ مناسب موجب خسارت به کشاورزی شده است که باید سریع‌تر جلو این ضرر و زیان  گرفته شود.

راه حل بلند مدت به جای توجه به نیاز اضطراری کشاورزان

در همین رابطه مدیرکل سامانه‌های مقیاس کوچک سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری برق(ساتبا) از طرحی خبر داده است که با اجرایی شدن آن هم می‌توان چالش‌های مربوط به تأمین برق چاه‌های کشاورزی و دامپروری‌ در فصل تابستان را رفع کرد و هم سبب توسعه مزرعه های خورشیدی در کشور شد.

جعفر محمدنژاد سیگارودی گفت: بر اساس طرح جدید وزارت نیرو برای توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر در بخش کشاورزی، مالکان چاه‌های کشاورزی در صورت احداث و بهره برداری از نیروگاه تجدیدپذیر با ظرفیت نامی برابر با ۸۰ درصد دیماند انشعاب خود، در ساعات محدودیت بار در ایام گرم سال (از ابتدای خرداد تا پایان شهریور) از شمول برنامه‌های مدیریت بار خارج می شوند و در هشت ماه سال می توانند برق تولیدی نیروگاه‌های را به صورت تضمینی به ساتبا و یا از طریق بورس انرژی به فروش برسانند.

وی با تاکید بر اقتصادی بودن سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه‌های بخش کشاورزی افزود: سرمایه‌گذاران با اجرای این طرح ظرف سه سال، بازگشت سرمایه خواهند داشت؛ کشاورزان علاوه بر رفع محدودیت برق، می‌توانند در ۸ ماه باقی‌مانده سال، برق مازاد خود را به تابلوی برق سبز بورس انرژی عرضه کنند و درآمدزایی داشته باشند.

لزوم حفاظت از محصولات فعلی و جلوگیری از خسارات فوری

با وجود صحه گذاشتن بر ضرورت و لزوم اجرای این طرح ها، ولی زمانی که کشاورزان به برق برای ادامه کشت و حفاظت از محصولات خود نیاز مبرم دارند، راه‌حل‌های بلندمدت نمی‌توانند از خسارات فوری و اقتصادی جلوگیری کنند. لازم است که سیاست‌گذاران در نظر بگیرند که پیش از هر اقدامی که به آینده مربوط است، باید به نیازهای جاری و اضطراری کشاورزان پاسخ داده شود. در ضمن باید توجه داشت که این کار از منظر عملیاتی شدن دارای معایب و مزایایی است که باید به آنها نیز توجه داشته باشیم.

مزایا:

پایداری انرژی: استفاده از انرژی خورشیدی منابع پایدار و تجدیدپذیر را فراهم می‌کند و به کشاورزان کمک می‌کند تا از قطع برق‌های ناگهانی جلوگیری کنند.

کاهش هزینه‌ها: بعد از نصب، هزینه‌های انرژی معمولاً کاهش می‌یابد، زیرا خورشید به طور رایگان در دسترس است.

کاهش اثرات زیست‌محیطی: انرژی خورشیدی به کاهش انتشار دی‌اکسید کربن کمک می‌کند و اثرات منفی حاصل از مصرف سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد.

چالش ها:

هزینه اولیه: نصب سیستم‌های خورشیدی ممکن است هزینه‌بر باشد، و برای کشاورزان نیاز به تأمین مالی یا وام وجود دارد.

نیاز به فضای کافی: برای نصب پنل‌های خورشیدی به فضای مناسبی نیاز است که ممکن است در همه مناطق کشاورزی فراهم نباشد.

محدودیت‌های فنی: در برخی مناطق، کمبود نور خورشید یا شرایط آب و هوایی نامساعد می‌تواند عملکرد سیستم‌های خورشیدی را تحت تأثیر قرار دهد.